فتنه در قرآن کریم یعنی آزمایش. بدانید همین مال و ثروت وسیله آزمایش هستند. یعنی هم و تمام زندگی شما زن و بچه نباشد. در قرآن می‏خوانیم: «و نبلوکم بالشر و الخیر فتنه و الینا ترجعون» (انبیاء/35) :'' و ما شما را با خیر و شر می آزماییم و شما به سوی ما باز می گردید''. آیا این چیزهایی که موجب آزمایش بشر است خیرند یا شر؟ ممکن است‏ چیزی به ظاهر خیر باشد یعنی نعمت باشد و ممکن است چیزی شر باشد یعنی بلا باشد ولی عمده این است که انسان در مقابل آن چیزی که موضوع امتحان اوست‏ چه عکس‏العملی نشان می‏دهد. ممکن است عکس‏العمل انسان درباره نعمت و بلا به‏گونه‏ای باشد که هر دو برای او " نعمت " بشود و ممکن است عکس‏العمل‏ او در برابر نعمت و بلا به گونه‏ای باشد که هر دو برای او " نقمت " شود. این است که نباید هر چیزی را که مایه امتحان انسان است بد دانست‏ بلکه باید آن را خوب دانست.

موارد استفاده فتنه در قرآن بسیار است از جمله : خداوند در سوره یوسف می فرماید:''سپس رو به درگاه خدا آوردند و عرض گردند: «پروردگارا! ما را مورد شکنجه این گروه ستمگر قرار نده''«...ربنا لاتجعلنا فتنة للقوم الظالمین ، یوسف، 58. » «''و ما را به رحمتت از چنگال گروه کافران رهایى بخش''« و نجنا برحمتک من القوم الکافرین ،یوسف، 58. »منظور از «فتنه‏» در آیه اخیر، شکنجه است که در بعضى از آیات قرآن به خصوص در سوره «بروج‏» در مورد اصحاب «اخدود» آمده است، و در آیه‏83 که قبل از آیه مورد بحث آمده است، نیز به آن اشاره شده. این احتمال نیز وجود دارد که منظور از فتنه در هر دو مورد، منحرف شدن یا منحرف ساختن از دین و ایمان باشد، چرا که اگر فرعونیان بر مؤمنان سلطه پیدا مى‏کردند آن را دلیل بر حقانیت‏خود پنداشته و در طریق انحراف ثابت قدم‏تر مى‏شدند.

در دنیا به چه منظور عبادت کردی؟

حبط بدین معناست که در اثر انجام اعمال ناشایست اعمال نیک فرد بی‌تأثیر گردد مگر آنکه توبه نماید. این امر نیز به هیچ وجه با عدالت منافات ندارد زیرا عدالت بدین معناست که با فرد به گونه‌ای که شایسته‌اش می‌باشد برخورد نمایند و متناسب با اعمالی که انجام داده است جزا داده شود یا مجازات گردد.

یکی از موضوعاتی که در قرآن و روایات بدان توجه شده است مسئله حبط اعمال می‌باشد. در این زمینه میان متکلمان و مفسران اختلافاتی وجود دارد و برخی آن را منافی با عدالت می‌دانند.

در این مجال به بررسی اجمالی این مسئله بر اساس دیدگاه برخی عالمان شیعه پرداخته می‌شود.

معنای حبط

«حبط» در اصل به گفته راغب در مفردات به معنى این است چهار پایى آن قدر بخورد كه شكمش باد كند و چون این حالت سبب فساد غذا و بى‌اثر بودن آن مى‏گردد این واژه به معنى باطل و بى‌خاصیت شدن به كار مى‏رود.

در معجم مقاییس اللغة معنى آن را «بطلان» ذكر كرده است و به همین دلیل در آیه 16 سوره هود هم ردیف باطل ذكر شده مى‏فرماید: «أُولئِكَ الَّذِینَ لَیْسَ لَهُمْ فِی الْآخِرَةِ إِلَّا النَّارُ وَ حَبِطَ ما صَنَعُوا فِیها وَ باطِلٌ ما كانُوا یَعْمَلُونَ» (دنیا پرستان كسانى هستند كه در آخرت جز آتش بهره‏اى ندارند و آنچه را در دنیا انجام داده‏اند بر باد مى‏رود و اعمالشان باطل مى‏شود) علامه طباطبایی نیز این واژه را به معناى باطل شدن عمل، و از تأثیر افتادن آن می‌داند.

این کلمه در قرآن جز به عمل نسبت داده نشده، از آن جمله فرموده است: «لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَیَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ، وَ لَتَكُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِینَ». (زمر/65: اگر شرك بورزى بطور مسلم عملت حبط مى‏شود و از زیانكاران خواهى بود.)

و نیز می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ كَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ، وَ شَاقُّوا الرَّسُولَ، مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُمُ الْهُدى‏ لَنْ یَضُرُّوا اللَّهَ شَیْئاً، وَ سَیُحْبِطُ أَعْمالَهُمْ، یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ، وَ لا تُبْطِلُوا أَعْمالَكُمْ».(محمد/ 33: به درستى كسانى كه كافر شدند و از راه خدا جلوگیرى نموده، با رسول به دشمنى برخاستند، بعد از آنكه راه هدایت بر ایشان روشن شد، بدانند كه به خدا هیچ ضررى نمى‏رسانند، و به زودى اعمالشان حبط مى‏شود، اى كسانى كه ایمان آورده‏اید شما خدا و رسول را اطاعت كنید، و زنهار كه اعمال خود را باطل مكنید)

در روایات اسلامی نیز به این موضوع اشاراتی شده است. از آن جمله روایت شده است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:

«وقتى قیامت به پا شود امت من سه طائفه خواهند شد:

ـ فرقه‏اى كه خداى تعالى را به خلوص عبادت مى‏كرده‏اند.

ـ فرقه‏اى كه خداى تعالى را به ریاء بندگى مى‏كرده‏اند

ـ فرقه‏اى كه خدا را عبادت مى‏كردند تا به سودى دنیوى برسند.

 هُوَ الَّذی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى‏ وَ دینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ (آیه33سوره توبه )
او كسى است كه رسولش را با هدایت و آیین حق فرستاد، تا آن را بر همه آیین‏ها غالب گرداند، هر چند مشركان كراهت داشته باشند.

« چکیده مقاله »

	ایده جهانی سازی در قرآن مهدی رفیعی موحد     آفاق دین ، شماره 3   این پست برای اولین بار توسط این وبلاگ منتشر شده است .  لطفا در باز نشر آن ، منبع را درج نمایید . جهت دانلود و مشاهده مقاله فوق از لینک مستقیم ، بر روی آن کلیک راست کرده و گزینه save Target as را انتخاب کنید. ( آپلود شده توسط وبلاگ"بینات" )
مشاهده متن [PDF 324KB]